Wilaya ya Chunya mkoani Mbeya imeibuka kuwa kitovu kipya cha uchumi kupitia sekta ya madini, baada ya ongezeko kubwa la uzalishaji wa dhahabu na madini mengine muhimu, hali iliyoleta mageuzi makubwa ya kiuchumi na kijamii.
Afisa Madini Mkazi wa Mkoa wa Kimadini Chunya, Mhandisi Laurent Mayala, amesema uzalishaji wa dhahabu umeongezeka kutoka kilo 5 pekee mwaka 2017/18 hadi kufikia kilo 300 kwa mwezi kwa sasa — ongezeko linaloashiria mwamko mkubwa wa uwekezaji na ufanisi wa masoko ya madini.
“Kwa mwaka 2023/24 tulizalisha dhahabu zenye uzito wa tani 3.1 zenye thamani ya Sh. bilioni 452.2, na Serikali ilikusanya zaidi ya Sh. bilioni 31. Mwaka uliofuata, uzalishaji ulipanda hadi tani 3.9 zenye thamani ya Sh. bilioni 820.9, na mapato ya Serikali yakafikia Sh. bilioni 55,” alisema Mayala.
📈 Masoko na Vituo vya Ununuzi Vyaboresha Biashara
Kwa sasa, Chunya ina vituo vidogo vya ununuzi 24 na soko kuu moja lililojengwa na Halmashauri ya Wilaya, likiwa miongoni mwa masoko ya mwanzo kuanzishwa nchini baada ya Geita.
“Tayari katika robo ya kwanza ya mwaka 2025/26 tumekusanya Sh. bilioni 19.13, sawa na asilimia 26.5 ya lengo letu la Sh. bilioni 72. Tunaamini tutavuka malengo,” aliongeza Mayala.
⚙️ Mradi wa Shaba Waanza Kuzaa Matunda
Mradi wa uzalishaji wa madini ya shaba unaoendeshwa na Kampuni ya Mineral Access Limited (MAST) umeanza kutoa matokeo chanya, ambapo tangu kuanzishwa Aprili 2025, tayari tani 810 za shaba zenye thamani ya Sh. bilioni 10.3 zimezalishwa na Serikali imepata Sh. milioni 594 kama mapato.
💎 Kiwanda cha Kusafisha Dhahabu Chaanza Kuuza BoT
Aidha, kiwanda cha kusafisha dhahabu kinachomilikiwa na Giant Machine’s and Equipments Ltd kimeanza majaribio kwa kusafisha dhahabu kilo 2.9, ambazo zimeuzwa kwa Benki Kuu ya Tanzania (BoT) na soko la nje.
Kiwanda hicho kimepangwa kuwa kitovu cha usafishaji kwa dhahabu za Chunya na mikoa jirani.
🧪 Maabara ya GST Yatarajiwa Kuongeza Ufanisi
Serikali kupitia Taasisi ya Jiolojia na Utafiti wa Madini Tanzania (GST) ipo mbioni kujenga maabara ya kisasa ya upimaji sampuli wilayani Chunya, sawa na zilizopo Geita na Dodoma.
“Wachimbaji wanasubiri kwa hamu maabara hiyo, kwani italeta uhalisia na uwazi zaidi kwenye biashara ya madini,” alisema Mayala.
💰 Fursa za Uwekezaji Zafunguka
Mayala amewakaribisha wawekezaji wa ndani na nje kuwekeza katika utafiti, uchimbaji, uchenjuaji, biashara ya madini, huduma za migodini na ujenzi wa mitambo ya CIP.
👷 Wachimbaji Wapongeza Serikali
Mwenyekiti wa Soko la Madini Chunya, Kenneth Mwakyusa, amesema masoko ya madini yameleta nafuu kubwa kwa wachimbaji na wafanyabiashara kwa kuwa na bei elekezi na mfumo rasmi wa mauzo.
“Sasa hivi gramu moja ya dhahabu inauzwa hadi Sh. 300,000. Serikali imetusaidia sana. Chunya ya sasa ni tofauti kabisa na ile ya mwaka 2015,” alisema Mwakyusa.
Ameiomba Serikali kupunguza kodi ya TRA kutoka asilimia 2 hadi 1, na kushusha bei ya vifaa vya uchimbaji ili kuwawezesha wachimbaji wadogo zaidi.
Kwa sasa, Chunya inachomoza kama ‘Geita Mpya’ — kitovu kipya cha dhahabu kinachofufua matumaini ya wachimbaji, wawekezaji na wananchi, huku uchumi wa mkoa huo ukiendelea kung’ara.
